A a nu jego (jeho) - do diabła z nim abalasa - gruba żerdka od płotu akuratnie - zrobione dokładnie tak jak trzeba apiać - znowu apałonik - łyżka wazowa abalasa - gruba żerdka od płotu - używana jako wspornik do ogrodzenia.
B baćko – ojciec baciuszka – ksiądz prawosławny badziewie, badziew - coś bez wartości bajstruk - nieślubne dziecko baleja - balia bambaryła - grubas, głupek, ciężki umysł bambetle - łachy bambosze - ranne pantofle uszyte z resztek tkanin banaluki - głupoty, gadasz banaluki - mówisz głupoty bandzie - wystarczy banerka - puszka, konserwa barabanić - łomotać, stukać, dobijać się barabolec - wino owocowe - ale też ciasto z zakalcem barachło - coś bezwartościowego batarejka - latarka bełtać - mieszać berbelucha - tanie wino baryk – bar, knajpa besztać - wymawiać komuś bez - przez, przejdź bez ulice - przejdź przez ulice biedy sobie naputać - ściągnąć na siebie kłopoty bladź - pani lekkich obyczajów blekot - szalej – roślina - blekotu się najadła błancza - guz błotka - płotka bołoto – pole bor - wiertło borgować - kredytować, zborgować, wziąść na borg - skredytować, wziąć na kredyt bormaszyna - wiertarka bożyć się - przysięgać, a zabóż się - przysięgnij bradziaga - ktoś nieprzyzwoity brechać - kłamać, szczekać, niektórzy jednak używają tego zwrotu jako - śmiać się browar - piwo bryle - okulary brynzel - idiota, glupek, ty brynzlu - ty idioto, baranie buby, bubki - kuleczki, jagódki, itp. buc - głupek bulwa - ziemniak bułka chleba – „poproszę bułke chleba" - poproszę bochenek chleba burchel - pęcherz buza - napój ze sfermentowanej kaszy jaglanej
C certolić się - wzajemnie sobie ustępować ciapki – kapcie cierlica, międlnica - narzędzie do międlenia lnu cipier - teraz chabor - rodzaj łapówki lub prezentu chaman - cham chaziaj - gospodarz pełną gębą chazior - pewny siebię, butny certolić się - wzajemnie ustępować chiebra - gromada, banda chwiluńka - moment, chwileczkę chwost - ogon chyższy - szybszy, kto chyższy? - kto szybszy? cierlica, międlnica - narzędzie do międlenia lnu ciurma - więzienie chlapcążki - obcęgi, kombinerki chłodnik - rodzaj zupy podawanej na zimno chodzić do magazynu - chodzić do sklepu chodzić w arende - kraść owoce z sadu chomtolić - psuć, coś zacząć i zostawic nie gotowe chwacit – starczy, dosyć („ci" czytać jako „c-i" nie „ć") chwiluńka - moment, chwileczkę cupać - skubać, trącać przynętę cymes - nadzwyczajna potrawa, także nazwa jednej z potraw żydowskiego jadłospisu cypek – mycka czałpicsa - czepiać się kogoś, dręczyć kogoś czemergies - samogon, ruska wódka czepił sie jak rzep psiego ogona - ktoś się kogoś bardzo "uczepił", przeszkadza czuczeło - dziwadło, straszydło czugunny - garnek odlewany, żeliwny garnek czuwać - slychać czy ja jemu w garki patrze sie? - nie interesuję się jego sprawami czychunka - kolej, tor kolejowy czyżyk - mały chłopczyk
D daje dzisiaj mróz - zimno dziś dali popalić - dokuczyli darem, na darem, daremno, nadaremno - bez efektu, bezproduktywnie dziengi – pieniądze dętka - bąbka choinkowa dla - daj dla cioci - daj cioci, boli dla mnie głowa - boli mnie głowa dochodzić tołku - racjonalizować, porządkować argumenty durak - dziwny, niespotykany durniacha - naiwniak, łatwowierny durnowaty - głupkowaty druszlak, durślak - cedzak drzewnianny - drewniany dwiuch – dwóch dynia - zamiast melon i melon zamiast dynia dynksić - bać się działgać - pies działga - pies ujada dziamgać - marudzić, pleść bzdury, gadać androny dziażka - pasek dzieżka - dzbanek dźwi - drzwi
F fajerka - jedno z kółek żeliwnych zakrywające otwór w płycie kuchennej fanga - ślad po uderzeniu faradyny - spodnie farfocel - strzęp fest zrobione - dobrze zrobione flafcążki - obcęgi, kombinerki fleja - brudas, brudaska ficzka - krotka bluzka, kurtka fifraczek - żakiet (najlepiej fioletowy, bo to kolor Podlasianek) fizyczny piec - piec opalany węglem, drewnem fufajka - waciak furt - znowu, jeszcze raz, ponownie
G gała - nieudacznik , gapa, ciapa garki - garnki gąsewka - skórzany łącznik bijaka z trzymakiem w cepach giry, syry - nogi glaca - łysina gołodupiec - biedaczyna graba - ręka grać w kaczanego - wielkanocna zabawa polegająca na toczeniu jajek po pochyłości gumno - łąka góruje - ból nie do wytrzymania gra w "dwa tereny" - gra "w dwa ognie" gra w "piegi" - ułańska zabawa
H hajtać się - brać ślub hadztwo - ohyda, obrzydliwa istota, nieprzyjemne uczucie handryczyć się - sprzeczać się, złościć, pokrzykiwać hapać – brać hapun – ten co zabiera nie swoje, (hapać – brać) np. po niegrzeczne dzieci przychodzi hapun hebel - kochanek hetudy – tędy hetyj – ten hledzieć - patrzeć hołoble - dyszle boczne w wozie konnym hulać - pić alkohol hulanka - popijawa
I ich - trzeba ich podnieść - trzeba je podnieść (np. jabłka) ichni - ich ichny - ich idę/jadę na miasto - idę/jadę do miasta idę do jego - idę do niego idz ty w żopu - odczep się, odwal się idziem - idziemy iść pieszkom - iść na nogach, pieszo iść z buta - iść pieszo
K kaban - wieprz, świnia kabanina - wieprzowina kabona, kabonka - pieniądze kaczan - głąb, rdzeń kapusty kanka - konewka kartacze - Pyzy z mięsem knypeć - niedorostek, smarkacz karakan - karaluch, albo ktoś niski karman - portfel kasza hreczana - kasza gryczana kawalerczak - niedorostek, smarkacz każdą razą bądź - w każdym przypadku każden, któren - każdy, który kicha - wstyd, lub coś kiepskiego, jaka kicha - jaki wstyd, to jest kiszkawe - to jest kiepskie kiego - czego, po co, kiego licha tam jedziesz?! – po co tam (do cholery) jedziesz?! kiendy? - którędy? kiendziuk - flaki kiepeła - głowa kinol - nos kipiatok – wrzątek kisle mleko - mleko zsiadłe kitrać - chować klatencja - klatka schodowa klekotun - bocian kleić durnia - udawać, ukrywać coś klikać- wołać kocik - mały kotek kokrzysko, kukrzysko - stare siedlisko kołdoby - wyboje kołduny - pyzy, kartacze kondon - kondom kopańka - dłubanka, naczynie wykonane z jednego kawałka drewna koperkaczka - puszka z podziurawionymi bokami, mocowana na drucie, wypełniona czymś palnym i rozpalona. Służyła dla zabawy do kręcenia otwartym ogniem wokół głowy. kordła - kołdra korp - gołębnik koza - piecyk żeliwny kozytkać – łaskotać kozytki - łaskotki kozyrek - daszek od czapki kruczek - pogrzebacz krupa – kasza któren - który kucia, kutia - potrawa bożonarodzeniowa składająca się z ryżu z makiem i bakaliami kumać - rozumieć, nie kumaty - człowiek mający trudności w zrozumieniu czegoś kupalim – kąpaliśmy kupywać - kupować kurzyć - palić papierosy
L latoś - tego roku leci jakby jemu soli na ogon nasypał - biegnie prędko, spieszy się letko – lekko lewszun – leworęczny, mańkut limo - siniec liszni - zbędny
M machorka - lichy tytoń magazyn - sklep masłobojka - maselnica, przyrząd do ubijania masła maść nabolenie - środek na chorobę mata - macie mamona, mamonka – pieniądze manera - pusta puszka ( banerka ) maszyna – kuchnia gazowa mączka – cukier melon - zamiast dynia i dynia - zamiast melon menel - pijak meszty - kapcie mieć kołtun - fryzura w nieładzie, siano na głowie mleko uciekło - mleko wykipiało mielim - mielimy, mielta - mielcie mlon - nielubiany mężczyzna modzele, mozole - odciski mogiłki - cmentarz mordownia - kiepska knajpa możno - można musi - pewnie, prawdopodobnie, częste jest powiedzenie: musi tak... murzyk – mężczyzna mutra – nakrętka myszorec - pomocnik woźnicy towarowej konnej platformy, ładowacz myszygene - zwariowany, stuknięty
N na zaś - na później, na zapas nadajeli - dali popalić nahula - natrętny, upierdliwy namolny - natrętny, upierdliwy napchać kałdun - napełnić brzuch nastojka - nalewka nawarzyć – ugotować nazukoś - ukosem (przechodzić przez jezdnię nazukoś) nie duż głowy - nie zawracaj mi głowy nie zdzierżyłem – nie wytrzymałem nie zniese – nie zniosę nie zawracaj gitary - daj mi spokój, nie nudź niehadliwy - nie brzydzący się nos - pijak nyje mnię - mdli mnię
O obied – obiad obiedać - jeść obiad obrzyn - broń zazwyczaj kłusownicza, karabin z obciętą lufą obuwaj się - nakładaj buty ocipiał? - zwariowałeś? odczmuchać sie - otrząsnąć się odkazać – odmówić odkluczyć - otworzy odracha - niechluja odziać się - ubrać się, opatulić odwietki - odwiedziny nowonarodzonego dziecka oładki, ołatki - placki ziemniaczane ot - ot jaki ty głupi - (oj) jaki ty głupi otawa - drugi pokos trawy
P pacan - smarkacz, pędrak padaka - coś bardzo śmiesznego, ale padaka - ale śmieszne pajucina - pajęczyna pała - głowa pampuchy - pączki dla ubogich paniał? – zrozumiał(eś)? papcie - obuwie domowe patrzaj - patrz parszuk - świnia paszcza - buzia, usta patałach - ktoś niezadbany, poniżenie peniak - tchórz pepegi - tenisówki perelina - peleryna pet, kip - niedopałek, papieros pieczka - legowisko na piecu do spania pietuch - kogut pinda – narząd płciowy kobiety, również używane jako obelga piterka - portfelik piston - smarkacz plita - płyta kuchenna placforma - platforma np. konna do przewożenia dużych ładunków plajster – plaster plaskaty - płaski, spłaszczony płastynki - blaszki z owalnym otworem przybijane do obcasa, służące do mocowania łyżew płaszczadka - drewniany podest do tańca po pociemku - po ciemku, siedzę po pociemku - siedzę po ciemku po poslednim - jeszcze jednym, kolejnym, to jak, po poslednim? - to jak, zapalimy jeszcze? pocelować - trafić pociopać - posiekać pochlopka - cieńka zupa pochłodnieje - ochłodzi się podpierdalanka - rodzaj biednej zupki z ziemniaków podprowadził pod durnego chate - zrobił ze mnie głupca podwórek - chodź na podwórek - chodź na dwór poka – (czyt. paka) cześć pokinunć - zgubić poklikać - zawołać pomalej - pomału popelina - wstyd, jaka popelina - jaki wstyd potoknąć – wypłukać, także znaczyło polać wodę np. drugiej osobie na dłonie przy myciu się porwał - podarł, uszkodził, rozerwał poślim - poszliśmy pośpieszaj - szybciej poszed w kibini macier - wypchaj się, idź do diabła poszła ty w buraki - przekleństwo typu idź do diabła, won poszedł w bołoto - przekleństwo typu idź do diabła, won poszła w czortu - przekleństwo typu idź do diabła, won powiestka - wezwanie pójdziem - pójdziemy pójść w odwiedki - odwiedzić rodzinę, w której niedawno urodziło się dziecko, nie należy przychodzić z pustymi rękami półpierdun - wierzchnie okrycie długości ¾,, prodziż - prodiż prukwa - obelżywie kobieta "rozlazła" prynuka - namawianie przebrać się - przeprowadzić się przedzierzgać się-przebierać się przylepka - kromka chleba przylimonić - walnąć, stuknąć przytrzódka - pomocnik kierownika stada krów ( naczelnego pastucha) psiuk - mały pies
R raby - plamisty (stąd często łaciata krowa nazywana jest: Raba) ramka - ramka papierosów - paczka papierosów raszpla - kobieta bardzo lekkiego prowadzenia razdziawa - gapa, niezdara rećka - rzodkiewka rezać – ciąć, rżnąć, piłować rodyska - rzodkiewka rogatka - proca rozdziewaj się - zdejmij odzienie rozgawenia - osoba roztargniona rozkołupać - powiększyć otwór rozpuszczanie - rozpuścić dzieci - rozpieścić dzieci, rozpuszczony jak bisurmański bicz - rozpieszczone dziecko roztropa - osoba roztargniona roztworzyć – otworzyć np. okno, słoik, buzię roździawa jedna - krzykaczka, głośna osoba rubaszka - koszula męska rugać się - przeklinać rychtyk - akurat, właśnie, samo rychtyk - w samą porę, o czasie ryło - twarz rypać się - tłuc/bić się ryży - rudy
S saczek - bluzka samogon - bimber, nielegalnie pędzony alkohol sałata, sałaciarz - taksówka, taksówkarz saławiej - słowik słychować - co słychować? - co słychać? sarafan - sukienka bez rękawów se - sobie - weź se kup - weź sobie kup siaszka - kosa sień – weranda siniak (akcent na „a") - rodzaj grzyba, którego kapelusz sinieje po potarciu sinka - niebieski barwnik używany do krochmalenia siurek smarkacz, "mały interesik" u chłopczyka skakina - ty skakino jedna, ty bydlaku skibki - kanapki skołowacieć - stracić orientację, zgłupieć skowroda - patelnia skrobać marchewki - deptać komuś po piętach smark - niedorostek, smarkacz słychać - czuć, słychać spaleniznę - czuć spaleniznę sobaka – pies starszy - drużbant, świadek ślubu stojali - stały stojało - stało stolarzowaty - znający się na stolarce struchlałe - zmurszałe np "patyki struchlałe” stuk - karta stuk - w grze w karty, karta nie do wycofania suchna – owca sulan - leworęczny, mańkut, szmaja swarycsa - kłócić się swołocz - łobuz, drań szantrapa - osoba roztargniona szałaputa - człowiek bezmyślny szaszok - tchórz szlauch - rura gumowa szparko - szybciej, poganianie szpuk - gołąb pospolity, nierasowy szpurc - niedorostek, smarkacz sztanga - obciążnik zegara ściennego sztany - spodnie szajbus, szajbnięty - wariat sztafirować - stroić się szczun - smarkacz szkodowiery, szkodowieki - skąpca szmaja- leworęczny, mańkut szmuc - brud szpilorek - szydło szprechać - mówić szpurt - szybki bieg sztafirować - stroić się szuba - sałatka kartoflano-śledziowo-warzywna szurganiec - łobuziak szulaki - określenie na ptaki drapieżne polujące na gołębie szypszyna - nasienie, owoc dzikiej róży szwajsować – spawać szwendać się - spacerować bezmyślnie
Ś ślozy - łzy (częste powiedzenie: i po co tak lejesz ślozy?) śniedać - jeść śniadanie śrubstag - imadło świeżynka - świeża pieczeń wykonana zaraz po uboju prosiaka
T taborek - taboret tako - w ten sposób taksowka – nazwa każdego samochodu osobowego, nie koniecznie taxi taskać – nieść temu - dlatego ten - ten pomarańcz - ta pomarańcz, ten winogron - ta winogron terperda, torpeda - mały pociąg osobowy złożony z dwóch jednostek telepać się - trząść się, ale dziś telepejszen - ale dziś zimno toczka - głośnik zakładowego radia tok - bateria tołkować - tłumaczyć, bez tołku - bez sensu, bez pomyślunku, nietołkowny - nie dający sobie wytłumaczyć tutaj babcia koszyk nosiła - "gest kozakiewicza", tu się zgina... trafić na chanajki - przed wojną dzielnica znana z pośledniejszych pań lekkiego prowadzenia turza (czyt. tur-za) - boli
U uchażor - starający się o rękę panny uczycielka - nauczycielka ugotujem - ugotujemy ukatrupić, zakatrupić - zabić unaj, undzi - tam ulnik - babka ziemniaczana upioką – upieką upioke - upiekę
W wajcha - dźwignia walonki - obuwie z filcu na mróz i śnieg wała - takiego wała - "gest kozakiewicza", tu się zgina... watacha, wataszka - grupa, gromada wchodziny - parapetówka wcinać - jeść wentroba - wątroba wieczera – kolacja wieczerać - jeść kolację wiernusa - zawrócić się wiszczeć - piszczeć, krzyczeć wiuga - zawieja włanczać, wyłanczać - włączyć, wyłączyć wołoczebne - prezent od matki chrzestnej wredota – o osobie wrednej wrzaskun - awanturnik, pieniacz, także głośno krzyczące dziecko wsio -wszystko wycierucha - kobieta bez zasad wycug - dożywotnie, utrzymanie wyczmuchać - przewietrzyć wygrużać - wywalać, usuwać wykipiło – wykipiało wyskipło – wykipiało wyrko – łóżko wzion - zabrał
Z za biezdurno - za nic, za darmo za frajer - za nic, za darmo za im - za nim zaciągnąć się - zagłodzić, brak apetytu zadawać - dać zaidrosny - zazdrosny zajedno - wszystko jedno, to samo zajzajer - kwas, coś bardzo kwaśnego zakluczyć - zamknąć zakolegować - zaprzyjaźnić zalatywać do kogoś - wejść do kogoś na chwilkę zamaniło - zachciało się zapalić - włączyć (np. światło, telewizor) zapluszczyć oczęta - zamknąć oczy zapojka - napój do zapijania alkoholu zasynać - zasypiać zaszpilić - zapiąć na guziki zawtrakać - jeść zbuk - zepsute jajko zdurniał, czy co? - czyżby człowiek ogłupiał, dziwnie się zachowuje zdym - zdejmij zgliwiały ser - psujący się twaróg zeksa - stać na zeksie - stać na czatach, okrzyk "zeksa" służy również jako ostrzeżenie alarmowe zezwać - wyzwać, nakrzyczeć na kogoś zieziulka - kukułka ziomal - rodak, kuzyn zjechać do domu - wrócić do domu zołza – o osobie wrednej zrobić rezultat - policzyć się z kimś, zrobić z kimś lub z czymś porządek zrobim - zrobimy
Ż żeb - żeby żulik - mały chłopczyk żywina – trzoda żywiuszczyj – żywotny
